In het Midden-Oosten worden tapijten al sinds de klassieke oudheid gebruikt om muren en vloeren te decoreren. In de loop van de tijd is vooral in Perzië het weven van tapijten tot een echte kunstvorm uitgegroeid. Perzische tapijten zijn niet alleen mooi, maar houden ook hitte en koude buiten en wanneer ze als vloerkleden worden gebruikt zijn ze uitstekend geschikt om comfortabel op elke ondergrond te kunnen zitten.

Hoe Perzische tapijten gemaakt worden

Deze tapijten kunnen thuis worden gemaakt, maar er zijn in Iran in de loop van de tijd ook veel verschillende gespecialiseerde tapijtateliers geopend. De oudste tapijten uit deze ateliers bestaan helemaal uit wol. Ze werden gemaakt door kunstenaars die erg geconcentreerd in periodes van anderhalf uur achter elkaar werken. Zo kan het meerdere jaren duren om een volledig Perzisch tapijt te weven. Elke regio en culturele groep in Iran heeft zijn eigen tradities. Sommige tapijten worden met een hogere pool geweven, andere juist zonder. Soms wordt een voorbeeldtapijt gebruikt, weer andere handwerkers improviseren en ontwikkelen zo ter plekke nieuwe patronen en kleurencombinaties.

Drie verschillende soorten Perzische tapijten

Ondanks de enorme variatie in tapijten kan er toch een driedeling worden opgemerkt.

• De eenvoudigste soorten tapijten worden gemaakt in kleine nederzettingen en boerderijen. Die werden eerst van wol en later van het sterkere katoen gemaakt. Niet alleen de bekende rechthoekige, maar ook vierkante, achthoekige en dikke ronde vloerkleden behoren tot deze verzameling van ‘dorpstapijten’. Dit zijn vaak eenvoudige tapijten, waar maar één of een paar kleuren vezels in worden gebruikt en waarvan het praktisch gebruik belangrijker is dan de artistieke waarde van het kleed. Toch komen uit deze Iraanse dorpen enkele van de mooiste tapijten ter wereld.
• Nomadische tapijten worden gemaakt door de rondtrekkende volkeren van Iran en Centraal-Azië. Zij maken nog steeds wollen tapijten en gebruiken daarvoor de wol van hun eigen schapen, geiten en kamelen. Meestal wordt deze wol gekleurd met natuurlijke plantaardige verfstoffen. Vaak zijn deze nomadentapijten gedetailleerder dan de kleden uit dorpen en soms verbeelden ze een legende, een dier of een jachttafereel.
• De beste kleden zijn de tapijten uit specialistische ateliers. Na de middeleeuwen werden er overal in Iran, gestimuleerd door de Safavidische heersers, tapijtateliers geopend. Die trokken de beste handwerkers uit het hele land aan en in deze periode ontstonden de mooiste en rijkste Perzische tapijten. Via de zijderoutes en overzeese handelsroutes werden die ook naar Europa vervoerd, waar ze gewilde kunstobjecten voor de rijkere laag van de bevolking werden. In eerste instantie werden de tapijten gemaakt van wol en gekleurd met natuurlijke verfstoffen. Toen er op grote schaal katoen werd verbouwd in Iran werd dit het voorkeursmateriaal. Nog wat later werden ook fellere synthetische verfstoffen gebruikt, welke een stuk kleurvaster zijn.

Omdat goede imitaties van Perzische tapijten nu eenvoudig machinaal kunnen worden gemaakt kan iedereen een mooi tapijt als vloerkleed gebruiken. Echte handgemaakte Perzische tapijten worden echter nog steeds vervaardigd in Iran en kunnen voor hoge prijzen over de toonbank gaan.