Bij een collage maakt de kunstenaar gebruik van bestaande foto’s, tekeningen, posters of andere afbeeldingen. Die worden uitgescheurd, gesneden of geknipt. De fragmenten worden dan samen vastgelijmd tot een nieuw werk. Sinds er vanaf het begin van de 20e eeuw een grote hoeveelheid goedkoop drukwerk beschikbaar kwam, is de collage populair geworden. Tegenwoordig worden collages ook digitaal gemaakt door met beeldbewerkingssoftware onderdelen van online afbeeldingen uit te knippen en te combineren.

Welke beelden kunnen worden gebruikt?

Bij traditionele (materiële) collages kan eigenlijk elke afbeeldingen worden gebruikt. Een kunstenaar kan er voor kiezen om zijn collage samen te stellen uit beelden uit één bepaalde mediavorm (bijvoorbeeld alleen krantenknipsels te gebruiken) of veel verschillende beelden door elkaar heen te gebruiken (bijvoorbeeld foto’s van landschappen, kindertekeningen en dichtregels). De grenzen hierbij zijn puur de fantasie van de kunstenaar.

Populaire onderdelen van collages zijn boekfragmenten, knipsels uit tijdschriften, advertenties, delen van posters, krantenberichten, foto’s, schilderijen en tekeningen. Ook worden er collages van stukjes textiel gemaakt die dan meestal op een groter stuk textiel vastgenaaid of gelijmd worden.

Hoe wordt een collage gemaakt?

Een collage is meestal 2D. De kunstenaar kiest een vrij grote ondergrond, bijvoorbeeld een stuk karton, doek of plaat. Hij verzamelt de onderdelen van de collage door die te knippen, uit te scheuren of te snijden. Dat kan bewust en zorgvuldig worden gedaan, of juist wild en zonder vooropgezet plan.

De artiest selecteert dan de fragmenten die hij of zij interessant vindt, werkt ze eventueel nog bij, en begint ze op de grotere ondergrond te ordenen en te combineren. Hij let daarbij op de compositie en het contrast of de harmonie tussen de elementen. Hij kan proberen om meerdere beelden te combineren tot één interessant geheel, of om een collage te maken die qua kleur of vormen interessant is.

Tijdens of na het samenstellen van de compositie begint de kunstenaar de beelden vast te zetten. Meestal wordt dat gedaan met lijm (‘coller’ is Frans voor ‘lijmen’). Maar ook plakband, brede tape, nietjes of spijkertjes kunnen gebruikt worden om de collage zijn definitieve vorm te geven.

Digitale collages en memes

Sinds de meeste mensen een computer bezitten heeft de digitale collage een hoge vlucht genomen. Met verschillende beeldbewerkingsprogramma’s (MS Paint, Adobe Photoshop, Adobe Illustrator) is het erg makkelijk om digitale afbeeldingen te bewerken, te verknippen en samen te voegen.

Een beeldbewerkingsprogramma geeft bovendien veel extra mogelijkheden vergeleken met de traditionele schaar en lijm. Beelden kunnen verkleind en vergroot worden, de kleur, belichting en contrast kunnen aangepast worden, en de collage kan met filters worden veranderd.

Een eenvoudige vorm van een digitale collage is de meme-afbeelding, een plaatje (vaak met tekst) dat als humor of commentaar bedoeld is en op internet en social media gedeeld wordt. Zo’n meme wordt vaak samengesteld uit beelden die op dat moment actueel en populair zijn.